Desiree Brink heeft een bijzonder beroep. Vinden wij. Zelf is ze er al flink aan gewend. Desiree is funerair spreker maar wat is dat? Desiree: “Simpel gezegd: ik vertel het levensverhaal van de overledene tijdens een uitvaart. Vaak vindt de familie dat zelf moeilijk om te doen, en ik neem ze dan die zorg uit handen.”
Acht jaar geleden besloot Desiree dat ze uitvaartverzorgster wilde worden. Ze had echter Duitse Taal- en Letterkunde gestudeerd, dus het was nogal een overstap. Het uitvaartvak had Desiree al lang getrokken. Zo kwam ze in gesprek met mensen in het vak. “Eén van hen zei, ik heb je wel eens horen spreken, en dat kun je heel erg goed, ik zie je meer als funerair spreekster. En zo is het balletje gaan rollen.”
Alle begin is wennen, en zo ook de eerste uitvaart waarbij Brink in actie kwam. Desiree: “Ik had me zo voorgesteld dat mensen zouden bellen voor een afspraak voor over één of twee dagen. Maar toen ging de telefoon: ‘Kun je met een uur bij de familie zijn?’ Ik herinner me nog dat ik met kloppend hart in de auto over het Julianaplein reed. Die zenuwen straalde ik natuurlijk niet uit naar de familie die mijn diensten had ingeroepen. Ik kwam ze onlangs nog tegen, en heb ze toen opgebiecht dat zij de eerste uitvaart waren waar ik sprak. Gelukkig zeiden ze dat ze er niets van hadden gemerkt, en dat het mooi was geweest.”
Een uitvaart is een emotionele gebeurtenis voor iedereen die er bij betrokken is. Vaak komt hij onverwacht. Soms is het nog extra pijnlijk, bijvoorbeeld als er sprake is van zelfdoding. Desiree kan de nabestaanden dan bijstaan. Haar verhaal neemt niet alleen zorgen uit handen, maar geeft ook betekenis en richting aan een gebeurtenis die diep ingrijpt in vele levens.
“Als spreekster moet je een heel leven samenvatten in zo’n vijftien minuten. Een levensverhaal waar nabestaanden vaak allemaal een verschillende kijk op hebben. De kunst is dan om er de essentie uit te pikken, de grote lijnen, maar ook de details die een overledene karakteriseerden, de anekdotes waarbij mensen elkaar aankijken en denken ‘gut ja!’ Tijdens een uitvaart blijkt ook dat alle nabestaanden een hele andere belevenis hebben gehad bij iemand. Bij het horen van de dingen die ik dan vertel, komt er naast de herkenning dan soms ook de verbaasde, maar ook mooie reactie op dingen die men helemaal niet wist of kende van de overledene.”
Voordat Desiree haar verhaal uitspreekt, mailt ze het natuurlijk altijd nog even naar de familie, met de vraag of alles klopt. In acht jaar heeft Desiree heel wat ervaring opgedaan. Het mooie van het vak vind ze ook dat ze bij ‘iedereen’ komt, van bewoners van de woonschepenhaven tot de ex-burgemeester. Tegenwoordig worden uitvaarten vaak opgenomen op CD of DVD, en er zijn nabestaanden die die opnames nog regelmatig terugkijken en beluisteren.
“Het bijzondere is dat ik als buitenstaander een kennisachterstand heb, maar dat dat juist als voordeel werkt bij het schrijven van zo’n tekst. Voor het schrijven ga ik in gesprek met de familieleden. Door mijn vragen komt er juist veel boven en wordt er veel in gang gezet. Mensen vertellen me de mooiste verhalen en schenken me hun vertrouwen. Leeftijdsverschillen spelen een grote rol. De jeugd, de kleinkinderen, heeft opa bijvoorbeeld heel anders meegemaakt dan hun ouders. Mijn verhaal brengt vaak een soort rust in de familie. Je kunt troost aanbieden, en iets aanreiken voor later. Zelf moet ik natuurlijk wel zorgen dat ik een emotionele afstand bewaar. Je maakt heel heftige dingen mee, dat hoort bij het vak. Met de uitvaartverzorgers praat je vaak nog wel even na. Ondanks het verdriet wat je meemaakt ervaar ik ook dat er veel humor is in de uitvaartwereld. Een goede manier om dingen te relativeren.”
Uitvaartverzorgers wijzen nabestaanden op de mogelijkheid om een funerair spreker in te schakelen, maar Desiree wordt ook vaak rechtstreeks benaderd, bijvoorbeeld omdat mensen haar al eens op een uitvaart hebben horen spreken. Maar het kan ook anders. Desiree: “Het gebeurt ook wel dat mensen ziek zijn, en zelf al willen regelen wat er op hun uitvaart wordt gezegd. Ook dan word ik benaderd. Dat kan onverwachts nog anders lopen. Ik heb het wel meegemaakt dat iemand toch nog een jaar bleef leven. Zo leefde ik een jaar met het gezin mee. Dan is een stukje nazorg binnen het gezin ook van belang. Vaak spreek je ook mensen later nog en komt het gesprek er op hoe het er nu mee gaat. Met het werkdruk is het heel wisselend. Hollen of stilstaan. Soms kom je om in de drukte, en op het andere moment is er haast niets te doen. “Het is doodstil,” zeggen wij dan achter de schermen tegen elkaar.
